Abbas Sehhetin şeirini teqdim edir.
Bir mektebde imtahan
İmtahan meclisi qurulmuşdur,
Zalda skamyalar qoyulmuşdur
Bir-birinden beş-altı arşın uzaq,
Her bir skamya üzre tek bir uşaq,
Nezmü tertib ile oturmuşlar,
İmtahançın siyahı tutmuşlar.
Bunların qarşısında azca kenar
Yaşıl örtüklü bir böyük miz var.
Üzvi-mexsus olan müellimler,
Hep oturmuş nizam ile yekser.
Qapılar örtülüb qapanmışdır,
Arxasında nöker dayanmışdır.
Qeyz ile durmuş ortalıqda müdir,
İmtahan yazısın edir teqdir.
Red tek gurlayan zamanda sesi,
Çıxmayır, san, çocuqların nefesi,
Hamının qarşıda qelem-kağızı,
Qurumuşdur yazıqların boğazı.
Esebilikden işte bezi çaşır,
Elleri titreyir, dili dolaşır,
Bezinin qorxudan gözü qaralır,
Üreyi çırpınır, üzü saralır.
Bezi tutmuş iki elile başın,
Fikre dalmış, unutmuş arkadaşın.
Özüne yoldaşın görüb üskün,
Bezi olmuş heyatına küskün.
Gah müdirin acıqlı qaşqabağı
O sayaq qorxudub yazıq uşağı –
Ki, yazıq büsbütün itirmiş özün,
Yazmağa tapmayır dünenki sözün.
Ayrı-ayrı here kitabet edir,
Xaceler onlara nezaret edir.
Hansı şagirdde varsa istedad,
Fikre piçidedir, yazır dilşad;
Hansı şagirdde kim betaet var,
Suretinde qeribe halet var,
Yarü yoldaşlarından ar edecek,
Belke axırda intehar edecek.
Bu sayaq kesbi-elme racib iken,
Bu sayaq xaceler mevazib iken,
Tifli-mesumlar imtahan tutdu,
Başlarında bilik mekan tutdu.
Aldılarsa qızıl nişanlarını,
Heyf bilmezler öz lisanlarını.
Ecnebi dillerinde çox mahir,
Öz lisanında dilleri qasir.
Atalar çoxları evamünnas,
Öz yanında edir bu növ, qiyas:
“Öz dilinden heç olmasın xeberi,
Onu bilmekliyin nedir semeri?”
Öz dilin bilmemiş yarım-yamalaq,
Terbiyet alsa ecnebiden uşaq,
Hissi-milliyyet onda bitmezmi?
Adı dünya üzünde itmezmi?
1913
