Gelin bir qeder tarixe qayıdaq. “Onların öz yazılmamış qanunları var” - bu kelam oğru dünyasına ilk cazibeni yaradır. İnsanlar yazılan ve emel edilmeyen qanunlarla rastlaşanda, yazılmayan, amma ciddi emel olunan qanunlara qibte etmeye bilmirler. Bele bir anlam da var ki, ne vaxtdan cinayete göre ceza var, ele o dövrden de yazılmamış qanunlar meydana çıxıb. Azerbaycanda oğru dünyasının ne vaxt yarandığını heç kim birmenalı söylemir. Amma yerli metbuatda derc edilen bir meqalede adının çekilmesini istemeyen “qanuni oğru”lardan biri hesab edirdi ki, hetta qehremanıq dastanı olan “Koroğlu”da da “obşak”, yeni oğru dünyasının elementleri var.

Bu mövzuda söhbet etdiyimiz ekspertlerin ekseriyyeti hesab edir ki, Azerbaycanda formalaşmış kriminal alem daha çox Rusiya mühitinden behrelenib. Hetta terminler bele oradan gelir ve rus menşelidir. Bildirilir ki, Rusiyada kriminal alemin teşkilatlanması esasen Stalin dövrü ile bağlıdır. Tebii ki, bununla razılaşmayanlar da var. Meselen, başqa bir iddiaya göre, çar II Nikolayın dövründe de hebsxanalarda kriminal avtoritetler olub. Azerbaycanda ise hemin dövrde bu tip insanlar “qoçu” kimi tanınırdılar. Hetta Stalinin bu amilden siyasi meqsedlerle yararlandığını da deyirler. Melumatlar var ki, o vaxt Koba hebsxanalarda qayda-qanun yaratmaq üçün bele bir teşkilatlanmaya neinki mane olub, eksine, revac verib. Mehz bu teşkilatlanmadan sonra “obşak” adlandırılan mexanizm qurulub.

“Obşak” mexanizminin öz özellikleri var. Burada her şeyin könüllülük esasında baş vermesi çox mühüm amildir. Bezi hallarda ise “obşak”ın reyi ile zor tetbiq olunması qerarı da verile biler. Bir çox ölkelerin tecrübesine esaslanan ekspertler korrupsiya ile kriminal alemin reytinqini düz mütenasib hesab edir. Bir çox varlı adamların vaxtaşırı “obşak” üçün “qref” etmesi, yeni müeyyen vesait ayırması haqda melumatları çox eşitmişik. Hemin şexsler “obşak” terefinden toxunulmaz hesab olunur.

“Qanun” ........ deyir ki, sovetler döneminde siyasi rehberlik özü

[1] 2 >>