ölülerin köçdüyü menevi sema, merkezlerinden keçen bir ox ile bağlanır. Bu mühitin ortasındakı, "yerin nüvesi" ile "göyün nüvesi" arasındakı bu ox arasındakı boşluqlar bir növ keçiddir. Şamanlar bu elaqe keçidlerinden "uçuş" (trans tecrübesi) bir mühitden digerine keçid zamanı istifade edirler. Eyni şekilde, ölenler de bu şekilde diger dünyaya köç edirler. Başqa alemlere geden şamanlar "yerin deliyi" keçidinden oraya keçir ve bu delikden ve ya qapıdan qayıdırlar. "Yerin oxu" anlayışı Başqırd, Qırğızıstan, Kalmuk, Çukçi, Buryat, Samoyet, Koryak, Monqol, Tibet, Fin, Lapon ve Estoniyada, Altay, Yakut ve Uyğur enenelerinde de mövcuddur.

Altay, Yakut ve Uyğur türklerinin adet-enenelerine göre, şaman evvelce "Yer altına" enmezden ve ya "göylere" qalxmadan evvel "Yerin oxuna" getmelidir. "Yeraltıya" enmeli olan Altay şamanı evvelce "uçuş" seyahetinde "demir dağa" (Temir taikşa) qalxır. Bu simvolik "dağ" dan keçerek "Yer küresi" adlanan çuxurdan keçerek yerin "Yerin oxu" na yükselmesi mümkündür.

Şaman torpağına gederken, ilk növbede "yerin özeyi" deki bu çuxurdan "Yerin oxuna", sonra ise "Metro" nun cehennem hissesinden keçmek lazımdır. Ölenler de bu seyahetde körpünün qarşılaşdığı, ölülerin ezabının mümkün olmadığı bu seyahete çıxırlar.

Şimali ve Orta Asiya şamanizminde yeraltı seltenet 7 ve ya 9 mertebeye malikdir. Cesed ölüm hadisesi ile terk edildikden sonra bezileri yeraltı mertebelerdeki mühitlere, bezileri ise göy mertebelerindeki mühitlere gedir. Şaman, meqsed ve tetbiq növünden asılı olaraq ya yeraltı aleme enir, ya da trans tecrübesi zamanı semaya qalxır. Meselen, bir xesteni sağaltmaq üçün semaya getmek üçün, ancaq ölülerin ruhunu müşayiet etmek, xestenin ruhunu geri qaytarmaq (ölmemesini temin etmek) ve ya ölüleri yerden çıxmaq istemeyen 'kölgeler diyarına' aparmaq üçün metroya enir. Ancaq her hansı bir sebebe göre semaya gelecek bir şaman evvelce yeraltı adlanan aleme getmelidir. Başqa sözle, heç kim "Yeraltı" ya (kenardan) enmeden semaya gede bilmez.

<< 1 ... 4 5 [6]