davranıbmı?.. O genc iken özünden çox yaşlı birine reyi soruşulmadan ere verilmişdir. Eslinde insanın istemediyi bir şeye mecbur edilmesi onu exlaqsızlığa tehrik etmek kimi bir şeydir ve Sudabe de mecburen ere verildiyi ücün bele bir exlaqsızlığa mecbur edilmişdir. Qelbini sevgi ateşine atmaqla eslinde Südabe bu exlaqsızlıqdan temizlenmek isteyir. Demek tenqidimizde vurğulandığı kimi Südabenın Seyavuşa olan sevgisi exlaqsızlıq deyil, heyatını mecburiyyetler icinde keçirmiş bir qadının üsyanı, eyni zamanda derdidir, çünki Südabenin qelbi ile seçdiyi Seyavuş ona heç bir halda cavab verecek biri deyil. Belelikle, etrafın bu sevgiye dehşetli münasibeti ortaya çıxır ve bir çox müsteviden baxdıqda haqq verilmesi çetin olan, yalnız bir insan hissi kimi yanaşılarsa facie ile qarşılanan bu sevgi redd olunduqdan sonra dehşetle qarşılandığı kimi indi de öz dehşet ve qorxunc qisasını ortaya qoyur. Cavabsız mehebbetlerin qisası çox zaman dehşetli olur. Belece Sudabe özüne olunanı Seyavuşa edir, mecburiyyet ve zor yolunu seçir. Bura qeder sevgisine haqq qazandırmaq niyyetinde olan Südabe intiqam hazırlamağa başlayır. Bir qadın olduğu unudulmuş Südabe sevgisine cavab ala bilmeyib qelbinin ateşini mekrin qurbanlığına çevirir.
Bir veziyyetde haqq verdiyine başqa bir halda haqq vermek olmur..., çünki insan yaradılış etibarile mürrekkeb ve izah olunmazdır. Cavid de mehz insanı sablon şekilde “yaxşı ve pislere” bölmur, onu bütünlükle, her halı ile teqdim edir.
Azerbaycan edebi tenqidinde bir cox hallarda insanın deyerlendirilmesi onun sosial durumu ile elaqelendirilir. Sanki bütün zenginler zalım, exlaqdan uzaq, hec bir menevi keyfiyyetlere sahib olmayanlar, kasıblarsa eksine deyerlendirilir. Meselen, M.Elioğlu Seyavus obrazını deyerlendirerken bele bir fikri Cavidle bağlamağa çalışaraq yazırdı ki, “mühüm bir ceheti dramaturq çox incelikle menalandırır... qehremanlıqla esilzadelik bir araya sığmır”. Esilzadelik, böyük nesle malik olmaq insanda özüne nezareti artırır. Ümumiyyetle,

<< 1 ... 3 4 [5] 6 7 8 >>