Zümrüd Yağmur
filologiya elmleri namizedi
Beşeriyyetin İblise uymuş döneminde Peyğember (s.e.s.) ilahiliyine tapınmış, kecen esrin evvellerinde dünyamızda baş veren deyişiklerin ehatesinde öz sabitliyinden hec bir zaman geri cekilmemiş Hüseyn Cavid şair ilahiliyine hec bir zaman xelel getirmemiş, onu adileşdirmemişdir. Dünya üzerinden bize, heyatımıza boylanan ve bu boylanışda gördüyünü içinden kecirib öz ilahiliyine qatan, filosofane fikirleri ile dövrler sınağından kecmiş Cavid hem şexsiyyeti, hem de yaradıcılığı ile hemişe zirvede olmuşdur.
Cavid bir korifey olmaq etibarı ile Yer-Göy, Allah-insan ikiliyinde birleşirdi. Cavid ücün insan kimdir? ”Ya her kese xain olan insan nedir? İblis!” ki, “insan mezhebinden kimse cıxmaz, kimse qurtulmaz”, cünki “böyük başlar dumanlanmış, ateş püskürür her an, denizler qan, buludlar qan, hava qan, işde her yer qan”... Ve “ne ister bir-birinden anlaşılmaz sayqısız insan!”
Cavid ücün insan budur! Dünyanın sakini hem zalım, hem de qan icinde çırpınan bir varlıqdır. Varlığımızın bir alemini Cavid aydın şekilde ifade edir, tereddüd etmeden ikili dünyanın sakinini bir qütbden - sosial varlığın bütün insafsızlığını teqdim edir. Amma bu insanın bir qütbüdür. Cavidise ikinci alemin sakini daha cox meşğul edir. Bir terefden Cavid ücün “xilqet indi bir efsanedir, kim ki, hell etmek diler divanedir”, “bir oyuncaqdır cahan başdan başa, qafil insanlar da benzer serxoşa”, diger terefdense bu “kendinden xebersiz, sayğısız insanlar” bedbextdir, daima xoşbextlik axtarır, amma elde etdiyi ancaq bedbextlikdir. Cavid her ne qeder insana “nerde insan görseniz ürkersiniz” xeberdarlığını edib heyecan tebilini vurursa, bir o qeder de insanın kömeksiz olduğunu ona eyni derecede çatdırmağa calışır, hetta insana “aldat özünü yazıq olarsan” tövsiyyesini verir.
Cavid ücün insan hem özünü aldatmiş zavallı, hem de aldanmış bir biçaredir. İnsanı bir teorem kimi izah etmek arzusundan vaz keçilmediyi kimi, çox zaman onun etdiklerini anlamaq olmur.

[1] 2 3 ... 8 >>