"Dostoyevski dünyası" ve "İslam dünyası". Bu iki mehfumun qarşılaşdırılması ilk baxışda çoxları üçün qeribe görüne biler. Xüsusile de "Mütleq qurtuluş provaslavlıqdadır" fikri ile Dostoyevskinin de hemfikir olduğunu hesab edenler bu iki mehfumu iki tezad kimi deyerlendirerler.

Amma böyük yazar ve mütefekkirin daxili dünyasına baş vurduqda tam bir başqa menzere, tam başqa haletle qarşılaşmış oluruq.

Beli, dövrünün mütefekkiri olan Dostoyevski ölkesinin bu günü ve sabahı üçün narahatçılıq keçirirdi. Rusiyanın gelecek durumu onu çox düşündürürdü. Lakin bununla yanaşı, onun üçün hele uşaq iken oxuduğu «Min bir gece» nağıllarından tesevvüründe canlandırdığı qedim ve zengin Şerq, islamiyyet, müselmanlarla ünsiyyet fövqel derecede ehemiyyetli idi.

F.M.Dostoyevskinin Şerqe meylliyi onun mensub olduğu soydan ireli gelir ve bu da onun yaradıcıllığında öz izini qoymuşdur.
N.P.Çulkovun araşdırmalarına göre, Dostoyevskinin ecdadlarını "Qızıl Orda" tatarları arasında axtarmaq lazımdır. Bele ki, 1389-cu ilde Dostoyevskiye gedib çatan şaxenin temelini qoyan Aslan Çelebi Moskva etrafına köç etmişdir. Bu vaxt Moskva knyazı ona Kremensk obasını hediyye etmişdir. Sonrakı illerde Aslan Çelebiden töreyen qollardan biri İrtış soyadını almışdır. 1506-cı ilde Danila İvanoviç İrtış – Dostoyeva kendinin bir hissesinin sahibine çevrilir ve belelikle, ondan töreyenler sonradan Dostoyevski soyadı ile tanınmışlar.

Baresinde söz açdığımız yazar 1821-ci ilde yoxsul tebeqeye pulsuz xidmet gösterilen bir xestexanada dünyaya göz açmışdır. Heyatının ilk illerini qardaşı ile birge Moskva xestexanasında keçirmişdir. O heç bir vaxt uşaqlığından söz açmamışdır. Dostoyevskinin heyat hekayesinde bu nöqtede böyük bir boşluq vardır. Amma yaratdığı uşaq obrazlarına diqqetle baxsaq onun uşaqlığı haqqında müeyyen bir tesevvürümüz yaranar. Onun Netoçka Nezvanovaya ve yaxud da yüzbaşı oğlu İlyuşkaya benzerli olduğunu onun eserlerini oxuduqda göre bilerik.

O, hele 13 yaşında iken İlahi kitabları

[1] 2 3 4 >>