Birinci ayede en pis insanlar tanıdılmışdır. Bele ki, onların xüsusiyyetleri sayılmış ve dördayaqlı heyvanlara benzedilmişdiler. Onlar hemin qafil olanlardırlar.

Bu cehennem ehlinin en pis xüsusiyyeti - qafil olmaqlarıdır. Onlar bu qeflete göre dördayaqlıların süqut etdiyi seviyyeden de aşağıda yerleşirler. Çünki dördayaqlılar qafildirler ve qafil olmamaq kimi istedadları yoxdur. Ancaq insan agah olduğu halda qafil olarsa, onlardan da aşağı seviyyededir demekdir. Onların cehenneme düşmekleri özlerine göredir. Çünki onlara ağıl verilmişdir, ancaq ondan istifade etmirler, gözleri ve qulaqları olduqları halda heç ne görmür ve eşitmirler. Ona göre de o kesler ki, Allah terefinden verilen istedadlardan istifade etmirler, sonları cehennem ateşi olar. Bütün bunlar da insan iradesinden asılıdır.

İkinci ayede ise cehennemin astanasında olan kafirlerden behs edilir. O zaman ki, Allahın vedesi yaxınlaşar, bütün vücudlarını ele bir dehşet bürüyecekdir ki, gözleri hereketden dayanacaqdır. Burada onların feryadları yükselecekdir: “Vay olsun bize! Biz bu sehneden qafil idik. Zalım olmuşuq”. Bu kafirler yollarını azmağı qeflet olmaqlarında görürler. Qeflet onları, özlerine ve başqalarına zülm etmeye devet edirdi. Hetta İlahi Peyğemberlere (e), İlahi kitaba da zülm edilmişdir. Onlar bunu o zaman derk edirler ki, artıq dünyada deyiller ve tövbe qapıları üzlerine bağlanmışdır.

Üçüncü ayede ise Peyğemberi-Ekreme (s) xitab edilerek, emr verir ki, kimlerle oturub-dura biler. Kimleri etrafından uzaqlaşdırmalıdır. Bu ayede Peyğemberlerle (s) ünsiyyet bağlamağa layiq insanlar - iman sahibleri, ibadetkarlar ve Allahı zikr edenlerdirler. Ancaq o kesler ki, Allahı zikr etmekden qelbleri qafildir, hevayi-nefslerinin ardınca gedirler - uzaq olsun.

Beli! Allahı zikr etmekden qafil olanlar hevayi-nefsin qurbanıdırlar, onlar ifrat yolunda addımlayırlar.

Dördüncü ayede cehennem ehlinin bir neçe xüsusiyyetini sadalayır: “O kesler ki, meada inanmırlar, ancaq dünya heyatı ile xoşdurlar,

[1] 2 3 >>