canim.az
Sevgiyə gedən yolda, yalnızlığa son!...
Daxil ol Qeydiyyat
Sayta Daxil Olun!
İstifadeçi Adı ve ya ID:

Şifre:

Meni xatırla | Qeydiyyatdan keç
Şifreni unutdun?
Size şahmat haqqında maraqlı, seçme faktları teqdi

1. Şahmat sözünün menşeyi
Şahmat öz menşeyini 6-cı esrin qedimi hind “çaturanqa” oyunundan götürüb, bu söz qedim sanskrit dilinden ”dörd qoşun bölmesi” kimi tercüme olunur, bu qoşun özünde piyada, süvariler, fil desteleri ve ceng arabalarını (qedimde: iki tekerli müharibe arabası) ehate edir.

Öz növbesinde bu destlere şahmatda piyada, at, fil ve top fiqurları ile temsil olunur.
7-ci esrde bu oyun İrana gelir ve onun adı deyişdirilerek “şahranc” olur. Şahmat sözü ise oyunun mehz fars dilli versiyasında emele gelmişdir. Oyunçular reqibin şahına hemle etdikde “Şah” (dövleti şah idare etdiyine göre(kral)) ve “Şah mat” (fars dilinde “şah öldü” demekdir) deyirler.

2. Hamını aldadan şahmat avtomatı
1770-ci ilde macar ixtiraçı Volfanq fon Kempelson şahmat avtomatını yaratmışdı. Bu maşın insan boyunda olan “türk” formasında idi, o iri oduncaq şkafın arxasında oturmuşdu, bu şkafın qapıları açılanda insanlar olduqca mürekkeb mexanizmleri seyr ede bilerdi.
Mexaniki el fiqurları şahmat lövhesi üzre hereket etdirirdi ve hemin dövrde Napaleon Bonapart ve Bencamin Franklin kimi meşhur reqibleri meğlub ede bilmişdi.
Üstünden neçe iller ötdükden sonra melum olmuşdu ki, şahmat avtomatı eslinde heç de robot deyilmiş. Avtomatın içerisinde onu idare eden insan varmış. Şkafın içerisindeki mexanizmler tamaşaçılara nümayiş etdirilende, hemin insan gizlenirmiş.

3. En qısa ve en uzun şahmat partiyaları
En qısa şahmat partiyası, “Fool’s Mate” ve ya “iki gedişe mat” adlanır. O növbeti gedişlerden ibaretdir: 1) f3 e5 ve 2) g4 Qh4++. Heç-heçe ve meğlubiyyet hetta oyun başlamazdan önce de baş tuta biler. Bu oyunçunun turnir cedvelinde tutduğu mövqeden asılı ola biler, hemçinin oyunçu oyuna gelmedikde ona texniki meğlubiyyet verilir.

En uzun şahmat partiyası 1989-cu ilde Belqradda İvan Nikoliç ve Qoran Arsoviç arasında oynanılıb. Oyun 20 saat, 15 deqiqe davam edib, oyun erzinde 269 gediş edilib ve o, heç-heçe başa çatıb. Nezeri baxımdan partiya daha uzun da davam ede biler, amma


[1] 2 3 4 >>

»Maraqlı Faktlar
»Oxu zalına keç

Onlayn Tanışlıq: 914 / 2986