Bezi kelme ve cümleler Qurani-kerimde çox tekrar edilmişdir. Bele ki, hemin kelme ve cümleler hemin mexsus quruluşu ile diller ezberi olmuşdur. Qurani-kerimde çox tekrar edilmiş hemin kelme ve ifadelerden biri de “iman ve saleh emel”dir ki, Quranda “iman getirenler ve saleh emeller edenler” formasında işledilmişdir. Buradan bele melum olur ki, bu müqeddes sema kitabı beşeriyyetin xoşbextliyini bu iki şeyden, yeni iman ve saleh emelden çox asılı bilir. Elbette, hemişe imandan söz açan Qurani-kerim her imanı nezerde tutmur. Quranın “iman”da meqsedi Allahın müqeddes zatına imandır. Ona imanın olması alemin bütün heqiqetlerine iman demekdir. Burada bezi izahların veril­mesine ehtiyac var.

Evvela, şübhesiz, beşeriyyetin heyatının esaslarından biri onun imana malik olması, bir esasa söykenmesi, bir şeyi heqiqet sayması ve onun qarşısında teslim olmasıdır. Ìnsanın en pis veziyyeti onun heç neye iman getirmemesi, bir heqiqetin qarşısında teslim olmaması, perişan ve qatmaqarışıq fikir ve hisslere malik olub, bütün dünyanı da öz fikir ve hissleri kimi qatmaqarışıq, nizam-intizamsız ve hesabsız ferz etmesidir. Ìkincisi, yaxşı olar ki, insanın iman getirmeli olduğu şey insanın onun qarşısında özünü kiçiltmesine, yolunda fedakarlıq ve canfeşanlıq göstermesine layiq, müqeddes ve ali şey olsun. Başqa sözle desek, yaxşı olar ki, insan bu dünyada eqide ve mesleke malik olsun ve hemişe hemin eqide ve mesleke tabe olsun, saxtakar ve tereddüdlü olmasın. Lakin her eqide ve meslek de müqeddesliye, fedakarlığa layiq deyil. Eqide ve mesleklerin çoxu men­feetperestlik ve eqoistlik heddini aşmır. Tebii ki, esas ve kökü eqoistlik olan, eyş-işrete esaslanan eqide insanın özünü onun yolunda feda etmesine layiq deyil. Bu qebilden olan eqide ve meslekler yolunda feda olmaq heç bir mentiqle düz gelmir ve ağıl, düşünceye ziddir. Yolunda cihad etmeye ve feda olmağa o eqide ve meslek layiqdir ki, o, insanların maddi menafeyinden yüksekde dayansın. Üçüncüsü, insan gerek meyil, etiqad ve imanını o

[1] 2 3 >>