Qan dövranı sistemi Ürek ve Damarlardan ibaretdir. Ürek yığılaraq qanı arteriya ve venalara qovan orqandı. Arteriya - ürekden aldıqları qanı orqan ve toxumalara daşıyan damarlardı.
Arteriyalar daxilinde olan qan yüngül, al qırmızı rengde olur. Bu qan terkibinde orqan ve toxumalar üçün vacib olan oksigen ve qida maddeleri ile zengin olur. Orqan ve toxumaların heyat fealiyyeti neticesinde yaranan kimyevi parçalanma mehsulları ve karbon qazı ise venalarla üreye qaytarılır. Arterial qana nisbeten venoz qan daha ağır ve tünd qırmızı rengde olur.
Qanın bir çox funksiyaları vardır:
- Qan ilk növbede orqan ve toxuma hüceyrelerine oksigen ve qida maddeleri daşıyır;
- Diger terefden orqan ve toxuma hüceyrelerinin heyat fealiyyeti neticesinde yaranan ve onlar üçün zererli hesab edilen kimyevi parçalanma mehsulları ve karbon qazı venoz qanla daşınır;
- Qan insan orqanizmi üçün zererli hesab edilen mikroorqanizmleri mehv edir;
- Laxtalanma xüsusiyyetine esasen, orqanizmi zedelenme ve ölümden qoruyur (laxtalanan qan bedenin kesilmiş hissesinde qanaxmanı saxlayır);
- Qan, daxili sekresiya vezilerinde istehsal olunan mürekkeb kimyevi birleşmeleri – hormonları orqan ve toxumalara çatdırmaqla, elaqelendirici funksiyasını yerine yetirir.
Orqan ve toxumalar arasında qanın daimi olaraq bölüşdürülmesi prosesi baş verir. Müxtelif vaxtlarda oksigene ve qida maddelerine olan telebatına göre, bir sıra orqanlara qan nisbeten çox, digerlerine ise az miqdarda olmaqla çatdırılır.
Ürek – daxilinde boşluq olan ezeleli toxuma olub, çekisi 300 qramdan bir qeder artıq (qadınlarda onun çekisi kişilere nisbeten az olur), ölçüsü ise yumruqdan bir az böyük olur. Ürek birleşdirici toxumadan ibaret olan ürek etrafı kisenin daxilinde yerleşir. Bu kisenin daxili sethindeki hüceyreler onu nemlendiren ve üreyin yığılması zamanı sürtünmeni azaldan maye ifraz edir. Ürek anatomik qurluşuna gore sağ (yarısı) ve sol (yarısı) hisselere ayrlmışdır. Bu tereflerin her biri ise yuxarı (qulaqcıq) ve aşağı

[1] 2 3 >>