Od mebedi, resedxana, yoxsa
müdafie istehkamı?
Üzerinden esrler, iller keçmesine
baxmayaraq, Qız qalasının tarixi
hele de bizler üçün sirr olaraq
qalır. Bu güne qeder bu abide
etrafında müxtelif versiyaların
ireli sürülmesine baxmayaraq,
onun ne zaman ve hansı
meqsedlerle tikilmesi deqiq
melum deyil. Sadece, ortada
müxtelif versiyalar var. Bezi
alimlerin qenaetince, bu qala
herbi ve müdafie teyinatlı olub
Azerbaycanın şimal
serhedlerinden- Derbend
qalasından başlanan bütöv bir
herbi-müdafie tikilileri
kompleksinin bir hissesidir.
Gilgilçay müdafie istehkamları
kompleksi denizden başlanırdı.
Çıraqla dağlardakı böyük qülle ile
başa çatan bu sedd boyunca
çoxlu qalalar ucaldılmışdı. Lakin
alimler hele de Qız qalasının
sirlerini aça bilmeyibler. Meselen,
bu qalanın daha evvel tikilmesi
barede faktlar var. Bir sıra
arxeoloqların fikrince, Qız
qalasının aşağı hissesinin 2600 il
yaşı var. Bu müqeddes mekanı
neolit ve ya erken Tunc dövrüne
aid edirler. Ölkemizin tarix ve
memarlığının unikal nümunesi
olan Qız qalası tekce dini,
müdafie ve elmi (astronimik)
baxımdan deyil, hem de ekzoterik
baxımdan çox ehemiyyetlidir. Ele
buna göre de şeher folklorunda
hem Qız qalasının özü, hem de
onun adı haqqında çoxlu
revayetler var. Hemçinin bele
hesab edirler ki, bir vaxtlar
Bakının yaxınlığında denizin
içinde Qız qalasına oxşayan daha
bir qülle olub. Deqiq bilinen ise
budur ki, 1235-ci ilde Şirvanşah
III Faryburz Bayıl buxtasının
qayalı adalarının birinde (Bayıl
buxtası Bakıda en qedim
neftçıxarma sahesidir) istehkam
ucaldıb. Burada uzunluğu 180,
eni 40 m olan düzbucaqlı
formada bir qesr var. Qesrin
dövresine qalınlığı 1,5-2 m olan
qala divarı çekilmiş, divarda 15
keşikçi qüllesi düzeldilmişdi.
Qalanın yuxarı hissesi boyunca
400 m uzunluğunda metn
yazılmışdı. Bu metnde
Şirvanşahlar sülalesinin nesil
şeceresi tesvir edilib. Qalanın
salamat qalan daşlarının birinin
üzerinde yazılan «Benderi-
Bakı» (Bakı limanı) sözleri var.

[1] 2 3 ... 6 >>